«Մեր համայնքն ու հյուպատոսարանը ջանքեր են գործադրում վերադարձնելու այն հյուրընկալությունը, խնամքն ու սերն...»։

Տեսլականայատ Ձեռնարկատեր, որ խարիզմատիկ եղանակով համատեղում է արհեստագործության նկատմամբ սերը և ժամանակակից ինտերիերի դիզայնի նորարար շնչով, Դարիո Ռուպեն Թիմուրյանը քարի նման կառուցել է իր ուղին՝ աստիճանաբար փորձելով մեկնարկել Բարի քաղաքից և խոր տեղադրել իր ազդեցությունը տարածաշրջանի տնտեսական ու մշակութային հյուսվածքում։ ծնվել է 1974-ին։ Իրավաբանական ուսումը ավարտելիս, նա նվիրվեց կահավորման և տեքստիլի ոլորտին։ 2016 թվականին նա հիմնադրել է «Eleganza Italiana S.r.l.» ընկերությունը, որն իր ծառայության մեջ ունի աշխատակիցների և արհեստավորների հսկայական ցանց։ Ընկերության անունը կապվում է բարձրակարգ վերականգնումների հետ՝ օրինակելի՝ Teatro Piccinni-ի վերակառուցմամբ։

Մոտ մեկ տարուց ավել է, որ Թիմուրյանը հանդիսանում է Հայաստանի ներկայացուցիչը՝ Գոնորար հյուպատոս Պուգլիայում։ Նա այս դիրքը բնորոշում է որպես «մի տեսակ կամուրջ իր արմատների ու հին ցեղերի միջև, մի կամուրջ այնքան հարուստ մարդկայնությամբ, պատմությամբ և գեղեցկությամբ»։

Թիմուրյանը նաև ակտիվ է սպորտի և հասարակական ծառայության մեջ։ Նախկինում եղել է մրցունակ կանոետորդ, իսկ COVID‑19-ի արտակարգ իրավիճակի օրերին եղել է կամավորական ջոկատի առաջին գծում։ Նրա այս կարևոր ու նշանակալի ծառայությունը պաշտոնապես ճանաչվեց 2023‑ին՝ շնորհելով նրան «Caravella d’Oro Sandro Ambrosi» մրցանակը։

- Հյուպատոս պարոն, ի՞նչ է ձեզ համար ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետությունը Պուգլիայում։

Իմ համար դա նշանակում է՝ մեծ պատիվ՝ խոր պարտականությամբ մոտենալու իմ արմատներին, ինչպես երբ հիշում ենք նախնիներին։ Երեխա էի, երբ լսում էի հարազատների պատմությունները մեր արմատների մասին՝ պարզ, բայց դապիսի զորությամբ, որ ստիպում էր մեզ երազել և սիրել մեր պատմությունը։ Հաճախ հյուպատոսի դերը ես տրվում եմ որպես կամուրջ հեռավոր, բայց ոչ այնքան հեռու, դարերի միջև, մշակույթների միջև, որոնք հարուստ են մարդկայնությամբ, պատմությամբ ու գեղեցկությամբ։ Կառավարման իմ առաքելությունն է՝ պահպանել հիշողությունը, խթանել փոխըմբռնումը, ստեղծել կոնկրետ հնարավորություններ մշակութային, սոցիալական ու տնտեսական ընդլայնման համար՝ քաղաքացիական և բարոյական պարտավորություն այն ժամանակ, երբ Հայաստանին պետք է համերաշխություն և նպաստավոր մոտեցում։

- Խնդրում եմ՝ ո՞րն է այսօր Պուգլիայի և Հայաստանի հարաբերությունների բնույթը, և ո՞ր ոլորտներում են դրանք առավել խորն ու ինտենսիվ։

Հարաբերությունները աճում են՝ սնուցված անկեղծ հետաքրքրությամբ և անսպասելիորեն խոր մարդկային համակրանքով։ Պուգլիայի հայկական համայնքը և հյուպատոսարանը երախտագիտությամբ փորձում են վերադարձնել այն հյուրընկալությունը, հոգատարությունը և սերը, որ ստացել են պուգլական ժողովրդից, իրականացնելով պարզ, բայց խոր և նշանակալի նախաձեռնություններ։

Մասնավորապես, 1924-ից XX դարի 40-ականներին Բարին և Պուգլիան ընդունեցին Կիլիկիայից, Արևմտյան Թուրքիայից և Պելոպոնեսի իտալական գաղութներից եկած հայերից կազմված դիասպորային ցեղախումբ։ Հրանտ Նազարյանց պոետի ջանքերով Բարին հիմնվեց «Նոր Արաքս» անունով գյուղ՝ որպես աշխատանք և հյուրընկալություն ցուցաբերելու հարթակ։ Այդ վայրում ընդունվեց նաև իմ հայրական ընտանիքը՝ հորեղբայրներ, պապիկներ և մեծ պապիկներ, որոնք սահմռկող եղանակով հաջողեցին միայն մնալ ցեղասպանությունից։

Այս փորձառությանը և «ստացված բարիքի վերադարձի» սկզբունքին հետևելով՝ մենք մի քանի ամսում կազմակերպեցինք արյան շճի հանգանակում Բարին՝ ակտիվ մասնակցությամբ ամբողջ հայկական համայնքի և մեր աջակիցների։ Հաջորդ քայլը նպաստել էր AGEBEO onlus-ի «30 Ժամ կյանքի համար» միաձուլված գյուղի կառուցմանը՝ կոչված աջակցել քաղցկեղով տառապող երեխաներին և նրանց ընտանիքներին։

Մշակութային դաշտն անկասկած շատ կենդանի է․ ցուցահանդեսներ, համերգներ, գրքերի շնորհանդեսներ և հանրային նախաձեռնություններ ակտիվորեն նպաստում են հայ ժողովրդի ավելի լայն ճանաչմանը Պուղլիայի հասարակության կողմից։ Սակայն խոստումնալից երկխոսություն է սկիզբ առնում նաև առողջապահության, տուրիզմի և կրթության ոլորտներում։

Այժմ մշակման փուլում է համագործակցության հուշագիր Պուղլիայի մարզի և Հայաստանի Կոտայքի մարզի միջև, որը կծառայի որպես կառուցվածքային հիմք՝ լավ փորձի և մասնագիտական գիտելիքի փոխանակման համար։ Հատուկ ուշադրություն է հատկացվելու առողջապահական ոլորտին։

Վերջերս Պուղլիա է այցելել դեսպան Վլադիմիր Կարապետյանը։ «Սա հզոր և հստակ ազդանշան է։ Դեսպանի ներկայությունը վկայում է Հայաստանի իրական հետաքրքրության մասին մեր տարածաշրջանի հանդեպ, որը ճանաչվում է որպես ռազմավարական թե՛ աշխարհաքաղաքական, թե՛ մշակութային տեսանկյունից՝ միջերկրածովյան տարածքում։ Հյուպատոսարանի բացումը մոտ մեկ տարի առաջ դարձավ նոր ուղու մեկնարկը, իսկ դեսպանի այցը նոր թափ հաղորդեց ինստիտուցիոնալ երկխոսությանը՝ ճանապարհ բացելով ավելի կառուցվածքային համագործակցության համար»։

- Եթե պետք է Հայաստանի մասին խոսեք երեք հատկանիշով, ո՞րներն կլինեն։

«Թույլ տվեք նշեմ չորս՝ դիմացկուն, հոգևոր, բարեհոգի և մշակութային։

‑ Դիմացկուն՝ որովհետև Հայաստանը հաղթահարել է պատմական ողբերգություններ՝ չկորցնելով իր ինքնությունը։

‑ Հոգևոր՝ քանի որ Հայաստանը քրիստոնեական ամենահին քաղաքակրթություններից մեկն է, իր մեջ կրում է հավատքի, արվեստի և ճարտարապետության եզակի ժառանգություն։

‑ Բարեհոգի՝ որովհետև, չնայած դժվարություններին, հայ ժողովուրդը միշտ պատրաստ է եղել առատաձեռն հյուրընկալության, մարդկային արժեքների և համերաշխության։

‑ Մշակութային՝ որովհետև հայերը, հաճախ բազմալեզու, կարող են ապրել աննշան հարմարություններով, բայց երբեք՝ առանց լավ գրքի։»

- Ինչպե՞ս կգնահատեք Ձեր առաջին տարին՝ որպես հյուպատոս։

«Սա եղել է աշխույժ տարի՝ լի արժեքավոր հարաբերություններով, ինստիտուցիոնալ հանդիպումներով և բազմաթիվ նախաձեռնություններով։

Մենք խթանել ենք մշակութային, առողջապահական և կրթական միջոցառումներ, կառուցել ենք ուղիներ, որոնք օժանդակում են Հայաստանի և Պուգլիայի միջև համագործակցությանը։

Հաստատակել ենք նշանակալի կապեր տեղական հաստատությունների հետ, սկսել երկխոսություն առողջապահության համակարգի հետ, կազմակերպել ենք Պուգլիայի կենդանի արվեստի ծրագրեր, համագործակցել Բարիի պոլիտեխնիկի հետ և մասնակցել համերաշխության միջոցառումների։

Արդյունքները դրական են։ Շնն աշխուժ են եղել ձեռքբերումները, սակայն սա դեռ մեկնարկն է՝ և շատ բան ունենք անելու։»

— Պահը, որ ամենաշատն եք սիրում այս տարվա ընթացքում։

«Ավելի գեղեցիկ հիշողություններից մեկն իմ նշանակման օրը է։ Այդ օրն ինձ վերջերս էին դուրս բերել հիվանդանոցից՝ բրոնխոպուլմոնիայից հետո։ Ես էի վերականգնվում, երբ ստացա պաշտոնապես պաշտոնանկման հանձարարագիրը՝ Հայաստանի դեսպանատնից։

Մեկ այլ անմոռանալի օրը արյան նվիրատվության օրը է՝ կազմակերպված պրոֆեսոր Քարլո Կոպպոլայի (իմ գեներալ խորհրդական) և Մ.Սիրանուշ Կվարանտայի (պատմական ուսումնասիրման խորհրդական) հետ, ովքեր հյուպատոսարանի փոխարեն անփոխարինելի սյուներ են։

Հայոց հատվածը "Չարենցի բանաստեղծական եռերգության" շնորհանդեսը դարձավ իսկական համայնք ստեղծելու միջոց՝ մշակույթը և անհատական համերաշխությունը միավորելով։»

- Իսկ ո՞րն է եղել ամենադժվար պահը։

«Անկասկած՝ միջազգային լռությունը Լեռնային Ղարաբաղի ողբերգության առջև։ Զգալ մեր ժողովրդի ցավը և չկարողանալ անել բավարար՝ մի պահ էր, երբ բառերը կորցնում էին իրենց ուժը իրական տառապանքի դիմաց։ Դա ծանր փորձություն էր՝ բացահայտող մարդկային անզորությունը միայն ցավ զգալու պարագայում»։

- Արդյո՞ք կան եղբայրացած քաղաքներ, թե՞ նոր նախաձեռնությունների վրա եք աշխատում։

«Մենք աշխատում ենք եղբայրացման և բարեկամության հռչակագրերի ստեղծման ուղղությամբ։ Պուգլիայի մի քանի համայնքներ արդեն հայտնել են իրական հետաքրքրություն, և սկսվել են նախնական շփումները։ Ես խորապես հավատում եմ տարածքների դիվանագիտությանը, որը հիմնված է իրական հարաբերությունների, լավ փորձի փոխանակման և դպրոցական ու տեղական համայնքների ներգրավման վրա։ Այս ուղղությամբ զարգացումը լինելու է մեր գալիք տարվա առաջնահերթություններից»։

- Ի՞նչ նախաձեռնություններ են սպասվում հյուպատոսարանի կողմից։

«Մեծածավալ լուսանկարների ցուցահանդես ենք կազմակերպում Հայաստանի մասին՝ իտալացի ճանաչված լուսանկարիչների հետ համագործակցությամբ և Հայաստանի դեսպանության հովանավորությամբ։ Շարունակվելու է նաև գրքերի ներկայացումների և մշակութային հանդիպումների շարքը՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության հիշատակին։ Նախատեսվում է նաև պաշտոնական այց Հայաստան՝ Պուգլիայի տարբեր կառույցների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։ Երկու հողերի միջև երկխոսությունը չի դադարում։ Ընդհակառակը՝ այն ամրապնդվում է»։

Հարցազրույցը՝ Մարկո Ֆինելիի կողմից