MATER DOLOROSA di Hrand Nazariantz

AZNIVE MERHAMETCIYAN
madre di Hrand Nazariantz

Մայրիկիս

Կարծես անդրաչխարհի մը իրիկունը, դուրսը...
Հառաչալի ու տարփաւոր իրիկուն մը մայրիկ,
Աստղալի, սուրբ մենութեան անրջաձայն իրիկուն մը,
Ցնորանբաւ թչուաութեամբ լեցւն,
Ու քու կարօտովդ քաղցրացած
Ու որբաացած մտածումէս լուսաւրուած իրիկուն նը,
Կարծես անդրաչխարհի իրիկուն, դուրսիը, մայրիկ...

Ա՛հ, գիտե՚մ որբաձայն յուչերով ապրող այսպէս իրիկուն մը
Քո՛ւ հնգիիդ մէջ ալ...
Ու զիտեմ, դուն ամէն իրիկուն վերադարծիս կ՚սպասես,
Սո՛ւրբ կրն, հոգիիս լուսապսակը երկնաժպիտ
Ու երազներուս վերջին ժպտը անպատում,
Դո՛ւմ, հեռո՛ւմ, անմատչելի տրտմութեանդ մէջ քրմական
Կախարդարդական հրճուանքով արտասուախառն
Հոգիդ թափելով զո՛ւր Սպասումներու իտէացած սրբանօթին մէջ։

Գիտե՛մ, հո՛ տ ալ անդրաչխարհի մը իրիկունը ըլլալու է...
Ու դուն ալ թերերդ նիհար թեւերդ կ՚ երկարես
Բարի հաւատքիդ մէջ՝ դէպի վաղուան Ցնորքը նենգաւոր...
Ո՞ վ իմ անյուսունս քնքոյչ,
Որ աչնայնի սգաւոր վերջալոյսի մի մը պէս
Խաւարներուն դէմ հո՛ւր հեծքերով կը մաքառիս
Ու կը նայիս, աննուաճ հաւատքով, անապատ ճամբուն,
Ուրկե մեկցայ օր մը՝ սիրտս խորհրդաւսջոր արեւէ մը զարնւած։

Դէպի հպարտ կործանումերը կեանքին,
Դէպի հրաչք, դէպի խորհդածուած
Հրատեսիլ առասպլը Կեանքին ու Սահուան...

Անկէ ի կեր, ո՞ւր գացին յաւերժաբաղձ երազնրը կեանքին,
Վայրենարչաւ անեզրնւթիւնն ալ Հոգիին
Որ հրաչալի զմայլանքներու գաղտնիքը տարիւ
Իրիկուն մը, այսպէ՛ս,
Անդրաչխարհի իրիկուն նը խորին
Ճակատագրի անպատմելի խորհուրդին...

Բայց, պիտի վերադառնամ ես, մայրիկ,
Պիտի վերադառնամ իրիկուն մը,
Հերոսական ընծայումի իրիկուն նը սրբազան,
Արդար ժամերու նէջէն ծիրանի,
Մահուան մռայլ երկինքներուն մէջ
Հաւատքիս ասղերը վառած... 

Ու ղո՛ւն պիտի ընդունիս զիս
Այնպէս ինչպէս երկինքին խաղաղութիւնը կ՚ընդունի
Ոգեւար արեւուն տարփանքը լուսաւոր,
Ու պիտի տեսնես դալուկը ճակտրս
Ուր ձիւնն ու ցաւն իջան կեանքին նենգաւր,
Թեւերո՛ւդ, թեւերո՛ւդ մէջ խորին
Մոռացումէն ու մահէն ալ խորին...

Ա՛հ, եթէ գիտնաս, մայրիկ, ի՛նչպէս
Մթնած աչքերս տարագրութեան ճամբաներուն վրայ
Անվերջ տենչացին
Վերջին անգամ մը գոնէ
Ներողութիւնը առաքինի բարութեանդ
Այս այնքա՛ն զացած գոյութեանս համար
Որ չտեսաւ թափուած բոլոր արցունքներուն
Անհուն քերթուածը երազուած...

Ա՛հ, եթէ գիտնաս, ի՛նչպէս, խոցուած
Հոգիս յոգնած անէն բանէ, կ՛որոնէ միայն
Խաղաղութիւն անբաւ թեւերուդ մէջ խորին
Ու երգն անոյչ անդարձ բարի օրերուն,
Անոյչ երգը զոր կ՚երգէիր ինծի
Սուրը խենդութեան օրերուս,
Խոնարհ երգը կարօտիդ
Այնան սիրելի սիրտիսՇրթներուդ վրայ բարի ու տրտռւն
Մաքուր աղօթքիղ կապոյտ խունկին մէջէն 
Մայի՛կ, մայրի՛, վերջին ժաիտն օրհասական հոգիիս...
                              
                                                       Պարի (Իտալիա), 1915

________________________________

                                                                              a Mia Madre

Io so che tu mi aspetti,
la giù, raccolta in tua cupa tristezza
vigile, tu mi aspetti ne l'angoscia
o madre, o santa madre,
e ne l'attesa versi lacrime pure, 
ne l'urna del dolore.
Io so che tu mi aspetti
là giù, che benedici
il tuo figlio lontano e maledici
il destino inesorabile.
sanguina la tua carne
su le spiene del suo esilio,
- o bianchissima ne l'ora vespertina -
tu rendi le esili braccia 
ne la tua fede eroica
verso l'illusione di un domani...
O colcezza suprema e luminosa,
o soave disperazione,
simile a l'agonia di un tramonto d'autunno
che lotta contro le tenebre,
languido e pur inestiguibile!
Così tu mi attendi lontana
ne la piccola casa sul poggio,
dove vedesti crescere 
il frutto del tuo grande unico amore.
- Mistica anima, dolce quant'altra mai! -
Ogni crepuscolo che passa 
ne le care pupille si sprofonda
e le abbuia:
begli occhi sognanti,
ma stanchim ahi troppo stanchi
per le vigilie vane
per gli orizzonti ostili
e il cammino d'esilio
dal quale mi vedesti lontanare
con l'ebbro cuore in fuoco,
la giovinezza incesa dà un sole misterioso,
simile a l'agonia d'un tramonto d'autunno
verso orgogliose rovine...
Pure, io farò ritorno
farò ritorno in una sera scura,
ne l'ora de la giustizia
ne l'ora del riscatto,
quando la Morte indietreggerà innanzi a la Fede,
io tornerò recando 
il nostro dolore ululante
e vendicatore, il genio 
della Vittoria!
E tu mi attenderai,
e accoglierai il capo
precocemente bianco
ma rude per la lotta
ne le tue braccia profonde
come l'oblio e la morte;
perchè i miei occhi anelano 
ancora una volta, l'ultima volta
il perdono de la tua bontà,
per la mia vuota esistenza
che non ha visto scorrere
il sangue de l'Oppressore
sotto la spada di mio padre,
su la quale ho promesso
su la quale ho giurato, partendo...
Ma la mia vita, madre, credi,
non è stata vana, e indegna, 
e la mia anima stanca 
cercherà, madre, il tuo amplesso,
e il tuo dolce canto antico
il dolce canto ascoltato
al tempo della balda giovinezza,
al tempo de la santa follia,
il canto umile e savro
tanto caro al mio cuore
su le tue braccia buone
entro l'azzurro incenso de la preghiera,
o madre, madre...

BARI (ITALIA), 1915